Fiscus is gewapend tegen winstverschuivingen

Een ontoepasbaar gewaand artikel kan volgens het Hof van Cassatie, het hoogste rechtscollege in ons land, toch nog soelaas brengen en dat bij een weliswaar uitdagend georganiseerde winstverschuiving. Artikel 344 §1 W.I.B., ook wel de anti-rechtsmisbruikbepaling genoemd, houdt in dat de fiscus niet gebonden is door de kwalificatie die partijen aan een akte geven, als de fiscus aantoont dat de gekozen kwalificatie tot doel heeft belastingen te ontwijken. Eerder paste de fiscus de anti-rechtsmisbruikbepaling toe om het onbelaste vruchtgebruik te herkwalificeren naar belaste huur. In 2007 oordeelde het Hof van Cassatie dat dat niet kan omdat de rechtsgevolgen van vruchtgebruik en huur niet dezelfde zijn.

De fiscus ondernam een volgende poging in het raam van een toch wel uitdagende winstverschuiving in een groep. Vennootschap A liet haar dagelijks bestuur voor 12.500 euro per maand uitvoeren door vennootschap S. Die laatste sloot daarna een overeenkomst met vennootschap P om dat bestuur volledig in haar plaats waar te nemen. Maar P deed dat voor maar 5.000 euro per maand zodat S in feite per maand 7.500 euro winst boekte.

De fiscus zag dat gebeuren en herkwalificeerde de overeenkomsten. Eenvoudig gesteld: de fiscus beweerde dat A in feite een vergoeding betaalde aan P van 5.000 euro per maand, ook al gebeurde dat via S. En verder, zo meende de fiscus, betaalt A elke maand een vergoeding 'om niet' aan S, zeg maar een cadeau waarop A uiteindelijk toch de volle vennootschapsbelasting moest betalen.

Het hof van beroep in Antwerpen stond die herkwalificatie toe. De belastingplichtige was het daar niet mee eens en stapte naar het Hof van Cassatie. (Cass. 10 juni 2010).

Volgens Cassatie is het mogelijk opeenvolgende overeenkomsten tussen verschillende partijen te wijzigen in een overeenkomst tussen partijen die niet rechtstreeks met elkaar hebben gecontracteerd, voor zover het vanuit economisch oogpunt om dezelfde verrichting gaat. Cassatie gaf het hof van beroep in Antwerpen dus gelijk.

Artsen

Dit arrest doet denken aan een eerste arrest over de anti-rechtsmisbruikbepaling (Cass. 21 april 2005). Het ging toen om twee artsen met elk een doktervennootschap. De artsen wilden vermijden dat ze belast zouden worden op een te hoge huur die betaald werd door hun eigen vennootschap. Daarom verhuurde elke arts het eigen gebouw aan de vennootschap van de andere arts die het op zijn beurt doorverhuurde aan de vennootschap van de eerste arts. Op die manier verhuurde geen van beiden een eigen gebouw aan de eigen vennootschap met de bedoeling de herkwalificatie te verhinderen. Maar de fiscus besloot ook dan om te herkwalificeren in een akte van elke arts met de eigen vennootschap, en dat door de vennootschap van de bevriende arts heen. Zo kon de fiscus toch nog belasting op de geherkwalificeerde overeenkomsten innen.

Jan VERHOEYE, accountant, docent Hogeschool Gent en gastprofessor Universiteit Gent.
Gepubliceerd op 30 augustus 2011.