FISCUS BELAST NIET-GEBOEKT DERDENGELD
Nogal wat beroepen houden tijdelijk geld bij in naam van hun klanten. In het jargon spreekt men van derdengeld. Advocaten, notarissen, gerechtsdeurwaarders en vastgoedmakelaars innen geldbedragen die ze dan, eventueel na aftrek van hun ereloon en kosten, doorstorten aan hun klanten.
Vele vrije beroepers werken steevast met een burgerlijke vennootschap, die bijna altijd de vorm heeft van een handelsvennootschap. Niet zelden gaat het om een bvba. De professionele vennootschap is onderworpen aan de boekhoudwet en moet een jaarrekening opstellen. De vraag is dan of ze dat derdengeld in de jaarrekening moet vermelden.
Die vraag is niet alleen boek-houdrechtelijk van belang. Als het niet geboekt is, meent de fiscus soms dat het actief (en ook het passief) onderschat is. De bankrekening waarop het derdengeld staat, komt niet voor bij de activa van de vennootschap. De vennootschap vermeldt ook niet op het passief dat ze nog een schuld heeft aan een derde. Het is zo dat op basis van art. 24, eerste lid, 4° W.I.B. 1992 een onderwaardering van activa als winst wordt beschouwd.
Een gerechtsdeurwaarder die zijn derdengeld niet had geboekt, werd daarmee geconfronteerd. Het totale derdengeld bedroeg in 1998 op balansdatum 154.000 euro. De controleur vond dat de gerechtsdeurwaarder dat in zijn vennootschap had moeten boeken op het actief van de balans bij de liquide middelen en op het passief bij de overige schulden voor hetzelfde bedrag. Dus beschouwde de fiscus dat als een onderwaardering van de activa en stelde dat als niet- geboekte winst belastbaar. De rechtbank in Luik bevestigde intussen dat harde standpunt (Rb. Luik, 14 januari 2009).
Al bij al een erg vervelende zaak. Het niet-boeken geeft aanleiding tot een zware sanctie. De gerechtsdeurwaarder diende op dat bedrag met verhogingen 80.000 euro te betalen. Niet definitief. Als hij dan in een volgend boekjaar het derdengeld boekt, kan hij dat bedrag terugkrijgen (detaxeren). Maar de verhoging wegens onvoldoende voorafbetaling en de eventuele belastingverhoging, is hij daarbij kwijt.
Geen echte winst
Iedereen zal begrijpen dat dit economisch geen echte 'winst' is. De vraag is of de fiscus en de rechtbank het bij het rechte eind hebben. Veel hangt af van de vraag wie zuiver burgerrechtelijk eigenaar is van het derdengeld. Als dat de vennootschap is, dan zou men kunnen zeggen dat de vennootschap dat had moeten boeken. Het probleem is wel dat wij in ons land geen definitie hebben van actief. Als we de definitie zouden nemen van IFRS, dan zou derdengeld enkel kunnen geboekt worden als actief voor zover het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de vennootschap vloeien. Wat hier niet het geval zal zijn. Maar een verwittigd man is er twee waard.
Jan VERHOEYE, accountant, docent Hogeschool Gent en gastprofessor Universiteit Gent.
Gepubliceerd op 28 april 2009.
